Oyuncak, çocuğun işidir. Onların dünyayı anlama, anlamlandırma ve en önemlisi ‘kendilerini’ inşa etme laboratuvarlarıdır. Bu nedenle, rastgele bir alışveriş çantasının içine doldurulan oyuncaklar değil; bilinçli, dikkatli ve çocuğun içinde bulunduğu gelişim evresine hitap eden seçimler yapmak elzemdir.
Toplumsal Kalıplarının Ötesine Geçmek
Psikoloji bize şunu söyler: Bir kız çocuğu, sadece bebeklerle oynayarak şefkat duygusunu geliştirmez; aynı zamanda legolarla, bloklarla inşa ederek uzamsal zekasını ve problem çözme yeteneğini de besler. Bir erkek çocuğu, sadece arabalarla hız duygusunu keşfetmez; bir mutfak setiyle paylaşmayı, organize etmeyi ve iletişimi de öğrenir. Oyuncak seçerken toplumsal kalıplara çok bağımlı kalmamakla birlikte, çocuğun sınırlanmamış bir kişilik geliştirmesine olanak tanımamız gerekir. Bazen de bir ortak oyuncak ile kız çocuğu ve erkek çocuğunu aynı oyuna birlikte oynamaya yöneltmeliyiz.
Yaşa Uygunluk: Sadece Güvenlik Değil, Gelişim Meselesi
Bir oyuncağın üzerindeki “3 yaş ve üzeri” ibaresi belirli fiziki tehlikeler için bir uyarı değildir. Aynı zamanda o çocuğun bilişsel ve duygusal, motor becerilerine karşılık olarak o oyuncağı işleyebilecek olgunluğa erişip erişmediğine dair bir göstergedir. 2 yaşındaki bir çocuk için bir yapboz, sadece parçaları birleştirmek değil, sabrı, el-göz koordinasyonunu ve nesne sürekliliğini öğrenmek demektir. Lakin bu sürecin alt yapısına yakın oyunlar oynatılmamalıdır söylemini de yanlış buluyorum. Belirli yaş grubuna hazırlık oyunları ve artı olarak da yaşına hitap eden oyuncak seçimi doğru olandır. Erken yaşta karmaşık bir strateji oyununa zorlanmak ise hayal kırıklığı ve özgüven kaybına neden olabilir.
Açık Uçlu Oyuncaklar: Hayal Gücünün Şifresi
En değerli oyuncaklar, genellikle en sade olanlardır. Tahta bloklar, legolar, kum, su, hamur… Bunlar “açık uçlu” oyuncaklardır. Yani tek bir amaca hizmet etmezler; çocuğun hayal gücüne göre şekil alırlar. Bir kutu tahta blok, bir gün kale, ertesi gün uzay gemisi, sonraki gün bir aile olabilir. Yaratıcılık, problem çözme ve esnek düşünme becerilerinin temeli burada atılır. Ebevylerin, çocuklarına sadece zekaya gelişim sağlayacak oyuncaklarla oynamaya zorlamamalıdır.
Dijital Oyuncaklar: Gerçek Oyunun Yerini Tutar mı?
Teknoloji hayatımızın bir parçası ve onu tamamen dışlamak gerçekçi değil. Ancak, dokunamadığı, hissedemediği, fiziksel olarak manipüle edemediği bir ekranın, bir çocuğun motor becerilerinin, sosyal etkileşiminin ve duyusal gelişiminin yerini tam olarak tutamayacağını kabul etmeliyiz. Hali hazırda ekran bağımlılığa yol açmamak içinde en sağlıklı oyun ve oyuncak seçimi fiziken becerilerini geliştiren oyun gereçleri olacaktır.