“Açıksözlü” ve “İçten Pazarlıklı” Olma Halleri Üzerine Bir Yorum

Genelde bir tarafı seçme yönünde “olumlu” davranma biçiminden söz edilebilir. Şu halde bir kişi, öyle olmasa da, “açıksözlü” olma tutumunu “içten pazarlıklı” bir tutumdan daha olumlu bir değer olarak kabul edebilir. Oysa iktisadi işler dünyasında bunun pek de öyle olmadığı görülebilir. Yine de kişi paradoksal biçimde piyasanın şeffaflık ilkelerinden faydalanmasına rağmen kendisi içten pazarlıklı tutumunu devam ettirir. Adeta Darwinist-Spencercı “hayatta kalma” çabasının gündelik hayatın içine nüfuz ettiği görülür.

Gelgelelim içten pazarlıklı tutumun kişiyi pek geliştirmediği, dünyaya açmadığı, yeni olanakları keşfetmeye fırsat tanımadığı söylenebilir. Öte yandan genelde açıksözlü bir tutumu benimseyen kişiler, bedelini kötü ödeseler de, yani zarar etseler de, muhtemelen nihayetinde en kârlı çıkacak olanlardır.

Açıksözlü kişiler iktisadi piyasanın yalnızca somut parasal ilişkiler yoluyla kurulan iktisadi sermaye biçiminden müteşekkil olmadığının farkındadırlar. Bu anlamda toplumda açıksözlü kişiler, genel itibariyle, sadece iktisadi sermayeyi değil, her türlü toplumsal, kültürel, sembolik sermayenin değerinin farkındadırlar. Açıksözlü olanlar para kaybettiklerinde en azından beşeri sermayelerini, yani sosyal sermayelerini ve dolayısıyla sembolik sermayelerini yani ünlerini, değerlerini hiçbir zaman kaybetmezler, en azından bunları kaybetmeme çabası içinde görünürler.

İçten pazarlıklı tipler genellikle içe dönük bir hesap-kitap yapma anlayışıyla hareket ettiklerinden dolayı karşıdaki başka kişinin de menfaatlerinin olabileceğinin pek farkında değillerdir. Bu bakımdan hayatta kullanabilecekleri başka güçleri olamaz. Oysa ki piyasa ilişkileri son derece karmaşık ilişkiler ve yatırımlar dünyasıdır.

Açıktır ki her zaman için açıksözlü davranılmaz. Her şeyinizi, tüm sırlarınızı paylaşmazsınız örneğin. Ancak eğer toplumsal açıdan çok yönlü bir gelişmeden söz edeceksek muhtemelen belirli ölçülerde, ortak noktalarda, başkalarını da ilgilendiren ortak meselelerde açıksözlü olma halinin yalnızca iktisadi açıdan değil, sosyo-kültürel, psikolojik ve hatta politik açıdan faydalı sonuçlarından söz edilebilir.

Hamit Ölçer, AHBV. Sosyoloji, Doktora