HEGEL'İN ÇIKARIM MANTIĞI

Felsefe-Mantık - Prof. Dr. Yaşar Bilge

Sayın Göçmen in youtube sunumu:

https://www.youtube.com/watch?v=Mb0tZwRetXQ

Sayın Göçmen Hegel'in çıkarım teorisini açıklıyor. Bu sunumda Hegel mantığı için basamaklı geçiş yolunun özellikleri vurgulanmakta. Tin fenomenolojisinde bilinç var. Bilinç özü, bilinç öznesi zeminde. Bilinç öznesi varlığı gereği özün kendinde, kendi yanında ve kendisi için düşünmeye yönelimi başlıyor. Amaç sonsuz olana ulaşmak. Husserl in fenomenolojisinde tek olan genel yargıya ulaşma amaçı var. Numen kendinde şey olan kuş u açıklayayım. Öyle kuşu tarif etmeliyim ki: Başka nesne olmasın. Yalnız kuş olsun. Kendiliğinden uçma niteliği olan canlı varlık. Bu sonuca akıl ve duyularımla ile ulaştım. Soyut ve somut bileşimi tekli monist yargıya ulaştım. O halde araç duyusal ve üst olan akıl. Doğru ve gerçek olmalı tarzı zeminde zorunlu ilişkilendirme durumu mevcut. Bunun için zorunlu, ilişkilendirilmiş kavram geliştirmeli. Kavram yeniden oluşturulmuş tutarlı birliktir. Yargı kavramı için genelleme, indirgeme ve elimine etme yoluyla algılarıyla sonsuz düzeltmelerle anlama yetisini yıllarça geliştirir. Şimdi burada anlama yetisi son hali ile mevcut hali ile durmakta. BİLİNÇİN ULAŞTIĞI GENEL YARGISI: Diyelim ki: "İnsanlar ölümlüdür." Olsun. Orta önermeye ihtiyaç var: Sokrates le ilgili çıkarım yapmak istiyor. İkincil yargı cümlemiz: Sokrates insandır. İnsan dışı varlıklarla sınırlı. Onları hariç tutuyor. Sınıflandırmada Aristotelesin mantığı ile sınırlandırma yapıyor. Nedensellik bağı kuruyor: Taş insan değildir. Yargısı mevcut. Ven şemasına göre Büyük küme insan ölümlü. Bu kümenin içinde A, B, C insanları ve Sokrates var. Ayrık kümede Y, Z ve taş var. Ayrık kümeyi zihin hariç tutuyor. Kümeyi öğrenerek, düşünerek, algılayarak koşullarla sonsuz deneme sonrası zorunlu Sokrates insandır a ulaşıyor. Orta terim oluşturuldu. Şimdi çıkarım yapacak: Bu çıkarım zorunlu atıfa uygun olmalı. der. Sentetik olmalı. Analitik genişletici olmamalı diye üçüncü halleri ayırt eder. Apriori sentetik gönderme zorunlu kararım var.

SONUÇ YARGIM: Sokrates insan, İnsanların tümü ölümlü. O halde Sokrates ölümlüdür. Ölümlü olmayan varlık tinsel olanı hariçtir. Yani Sokrates'in tini, özü yaşadığına göre ve bunu tanımladığımıza göre ölümlü olan Sokrates'in bedenidir. Yaşayan kısmı düşüncesi aktarıldığına ve devam ettirildiğine göre sonsuzlukta var olan Sokrates ideasıdır. Ulaşılan sonuç yargısı: Sokrates in bedeni ölümlü. Düşüncesi ölümsüzdür. Ölümsüzlüğü çıkarımda bilgi genişletici olduğundan aposteriori analitiktir.

Sayın Göçmen'e sunumu için teşekkür ederim.

Saygı ve sevgi ile.