Felsefe, çoğu zaman yetişkinlere özgü, soyut ve karmaşık bir disiplin olarak görülse de, aslında merak etme, sorgulama ve düşünme eylemlerinin bütünüdür. Bu tanım, çocukların doğal dünyasına çok yakındır. Onlar zaten doğaları gereği sürekli soru sorar, "Neden?", "Nasıl?" gibi sorularla etraflarındaki dünyayı anlamaya çalışır. Bu doğal eğilim, felsefenin aslında çocukların içsel bir yeteneği olduğunu gösterir.

Çocuklar İçin Felsefenin Faydaları

Bu doğal merak, felsefeyle buluştuğunda çocuklar için sayısız fayda sunar. Felsefi düşünme, çocukların gelişimini çok yönlü destekler.

• Eleştirel Düşünme Becerisi: Felsefe, çocukların hazır bilgiyi pasif bir şekilde kabul etmek yerine, nedenleri, sonuçları ve farklı bakış açılarını sorgulamayı öğrenmelerine yardımcı olur.
• Empati ve Duygusal Zeka: Felsefi sohbetler, çocukları başkalarının fikirlerini dinlemeye ve anlamaya teşvik eder. Bu süreç, empati kurma ve duygusal zekâ becerilerini geliştirir.
• İletişim ve Tartışma Becerileri: Çocuklar, fikirlerini net bir şekilde ifade etme, başkalarını saygıyla dinleme ve yapıcı bir şekilde tartışma yapma yeteneklerini geliştirirler.
• Yaratıcılık ve Özgüven: Felsefe, alışılagelmiş düşünme kalıplarının dışına çıkmayı teşvik ederek yaratıcılığı artırır. Fikirlerinin değerli olduğunu bilmek ise çocukların özgüvenini güçlendirir.

Evde ve Okulda Çocuklarla Felsefe Nasıl Yapılır?

Çocuklarla felsefe yapmak, sanıldığı kadar zor değildir. Günlük yaşamın bir parçası haline getirilebilecek basit yöntemlerle onların düşünme süreçlerini destekleyebilirsiniz.

• Soru Sormayı Teşvik Edin: "Bu neden böyle sence?", "Peki ya bu durumun tam tersi olsaydı?" gibi açık uçlu sorularla sohbeti başlatın. Çocuğun her cevabının değerli olduğunu hissettirin.
• Günlük Konuları Kullanın: Adalet, arkadaşlık, doğru ve yanlış, mutluluk gibi çocukların hayatında zaten var olan kavramlar üzerinden konuşabilirsiniz. Bir oyun sırasındaki anlaşmazlık bile felsefi bir tartışmaya dönüşebilir.
• Sanatsal Araçlardan Yararlanın: Filmler, masallar, kitaplar veya bir resim, felsefi tartışmalar için harika birer başlangıç noktasıdır. Bir masalın ana karakterinin kararlarını sorgulayarak derinlemesine bir düşünce süreci başlatabilirsiniz.
• Basit Kurallar Koyun: Konuşurken kimsenin fikrinin yanlış olmadığını, önemli olanın fikrin nedenini açıklamak olduğunu belirten basit kurallar koymak, güvenli bir tartışma ortamı yaratır.

Okullarda Felsefe Eğitimi: Nasıl Bir Yol İzlenmeli?

Çocukların doğuştan gelen merakını bir felsefe sınıfına taşımak, onları geleceğin sorgulayan ve düşünen bireyleri olarak yetiştirmek için kritik bir adımdır. Okullarda felsefe eğitimi, sadece bir ders olmaktan öte, bir düşünme biçiminin benimsenmesini hedefler. İşte bu yolda atılabilecek bazı adımlar:

• Derslere Entegre Etmek: Felsefe, ayrı bir ders olarak değil, mevcut derslerin (fen, sosyal bilgiler, Türkçe) içine entegre edilebilir. Örneğin, bir biyoloji dersinde "canlı nedir?" sorusu felsefi bir tartışma başlatabilir.
• "Soru Sorma Saati" Oluşturmak: Haftanın belirli bir saatini, öğretmen rehberliğinde öğrencilerin merak ettikleri her konuda soru sorup tartışabilecekleri bir platforma ayırmak, çocukların sorgulama cesaretini artırır.
• Diyalog ve Münazara Odaklı Dersler: Öğretmenler, bilgiyi aktaran değil, diyaloğu yöneten ve farklı bakış açılarını teşvik eden bir rol üstlenmelidir. Sınıf ortamı, doğru veya yanlış cevabın değil, etkili argümanların önemli olduğu bir yer haline gelmelidir.
• Çocuklar İçin Felsefe Programları Uygulamak: Bu programlar, öğretmenlere rehberlik ederek felsefi düşünmeyi destekleyecek araçlar sunar ve öğrencilere belirli becerileri kazandırmayı hedefler.

Düşünen ve Sorgulayan Bir Gelecek İçin Felsefe

Sonuç olarak, felsefe sadece bir ders olmaktan öte, çocukların hayata karşı duruşlarını şekillendiren güçlü bir araçtır. Onların erken yaşta felsefeyle tanışması, sadece akademik başarılarını değil, aynı zamanda onları daha bilinçli, duyarlı, eleştirel düşünen ve kendi fikirlerinin peşinden gidebilen bireyler haline getirecektir. Bu sayede, geleceğin dünyasına daha donanımlı ve özgüvenli bir şekilde hazırlanabilirler.

KAYNAKÇA:

Duman, E. Z., Kadıoğlu, S., Parmaksız, M., Bulut, F., Akman, E., Şişman, B., Uysal, G., Akkaya, L., ve Ateşocak, Ö. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli kapsamında ortaöğretim felsefe grubu alan becerileri. Milli? Eg?itim, 53 (241), 543-570. DOI: 10.37669/milliegitim.1308823.