Eğitim Psikolojisi Nedir?

Her türlü eğitim ortamında, öğrenme ve öğretme süreçlerinin, araştırılması ve bu araştırmalar sonucunda öğrenme ve öğretme süreçlerinin geliştirilmesi Eğitim Psikolojisinin temel işlevlerinden birisidir. Eğitim Psikolojisi, Kıta Avrupa’sında: Eğitim Bilimleri ve Psikolojinin birleştiği noktada öğrenme ve öğretme süreçlerini inceleyip bunların kalitesinin artırılması ile uğraşan bir bilimsel etkinlik alanıdır. Buna göre: Öğrenme ve öğretme süreçlerinin geliştirilmesi için eğitim bilimleri ve tüm psikoloji alt alanlarında üretilmiş olan bilgilerin eğitim ortamlarına uygulanması Eğitim Psikolojisinin temel çalışma alanıdır. Anglo-sakson ülkeleri özellikle Amerika alanın adının Okul Psikolojisi olarak ta kullanıldığı görülmektedir. Okul Psikolojisi tüm eğitim ortamlarından çok, okul ortamına odaklanıp okulda karşılan sorunlar, okulda öğrencilerin öğrenme ve öğretme süreçlerinin geliştirilmesini için psikoloji biliminde üretilen tüm bilgilerin okul ortamına uygulanmasını ifade etmektedir. Ancak Amerika’da da Eğitim psikolojisi kullanılmaktadır ve Amerikan Psikologlar derneğinde(APA) Psikolojisinin alt dallarında biri olarak geçmektedir. APA daki eğitim psikolojisi alanındaki yayınlara ve çalışmalara genel olarak bakıldığı zaman: gelişim, öğrenme, öğretme, güdülenme, öğrenmenin okulda ve okul dışında değerlendirilmesi, özgül öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi özel gereksimli çocukların öğrenme süreçleri hemen göze çarpan konulardır. Bunların yanı sıra bire bir eğitim ortamlarında karşılaşılan öğretme ve öğretme süreçlerini etkileyen sorunların araştırılması ve bu sorunların çözümü için araştırma ve uygulamalar geliştirilmesi Eğitim Psikolojisinin bir diğer işlevidir. Okul ve eğitim ortamlarında uygulama sırasında karşılaşılan sorunlara örnek olarak: “Güdülenme”, “Okul korkusu”, “okulda şiddet ve zorbalık”, “Öğrenme ve öğretme süreçlerini etkileyen bireysel farklılıklar ve bunlara uygun olarak eğitim ortamlarının düzenlenmesi”, “Derslere karşı oluşmuş olan olumsuz tutum ve davranışlar”, “devamsızlık”,“öğrenilen davranışların kalıcılığının sağlanması”, “Kültürel süreçler ve Öğrenme öğretme süreçleri arasındaki ilişkiler”, “teknoloji ve eğitim ilişkisi” verilebilir. Eğitim ve okul ortamlarındaki uygulamalar sırasında karşılaşılan bu ve benzeri problemler hakkında hemen hemen herkesin görüş ve çözüm önerileri vardır. Ancak bunların bilimsel bir yöntem ve bakış açısı ile araştırılıp; bu araştırmalar sonucu elde edilen bilimsel bilgilerden hareketle çözüm önerileri geliştirmek Eğitim Psikolojisinin işlevidir.

.

Bu gün öğrenciler nasıl bir sınıf ve okul ortamındadırlar? İşte ABD deki bazı istatistiklerden örnekler:

Okuldaki öğrencilerin % 22 si evde İngilizce dışında farklı bir dil konuşan göçmenlerden oluşmaktadır ve bu oran artmaktadır.

Amerika’da öğrencilerin % 60 i engellidir ve bu engelli öğrenciler normal öğrenciler ile aynı sınıfta bulunmaktadır.

ABD’de 16 milyon çocukların %22 yoksuldur ve bu yoksul çocukların 7 milyonu aşırı yoksuldur. Ekonomik olarak gelişmiş ülkeler içinde: İzlanda, İskandinav ülkeleri, Hollanda en az yoksul çocuk oranına(%7) sahiptir (UNICEF, 2012).

.

ABD’de Altı çocuktan biri otizm, dil ve konuşma bozuklukları, zihinsel engellilik, Serabral plasti gibi hafif ve orta düzeyde norö-gelişimsel sorunlara sahiptir (Centers for Disease Control, 2013).

.

Her 100 öğrenciden 71’i fiziksel saldırıya maruz kalıyor, son 30 gün içinde 100 öğrenciden 51’i alkol, sigara, yasa dışı uyuşturuculardan birini kullanmış durumda, 100 öğrenciden 7’si her gün sigara içiyor, 39’u fiziksel veya duygusal olarak zorbalığa maruz kalmış, son bir yıl içinde 16’sı silah, kesici alet taşımış veya taşıyanı görmüş, 100 öğrenciden 4’ ü yeme bozukluğuna sahip, 12 si dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip.

.

Öte yandan medya kullanımı da farklılaşıyor. Öğrencilerin %20 si günde 4 saatten fazla televizyon izliyor. Ancak akıllı telefon tablet internet kullanımı daha yoğun bir şekilde artıyor. 8 yaşının altındakilerin bile %75 akıllı telefon tablet vb ile internet kullanıyor, 10 yaşlardakilerin %90’nı sosyal medya kullanıyor.

.

ABD deki bu istatistikler rahatsız edici ve gün geçtikçe bütün dünyada bunların oranları artıyor.

.

Öte yandan okuduğunu anlama, temel 4 işlem becerilerini günlük yaşamda uygulama oranı çok düşük. Akademik bilgilerin kalıcı olmaması diğer bir temel sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar öğrencilerin içsel güdülenme ve kendilerini akademik geliştirebileceklerine ilişkin inançlarının ilk okuldan liseye doğru çok hızlı bir şekilde düşüş gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bunlar ve benzeri sorunlar, öğrenci hangi çalışma stratejilerini uygularsa ve öğretim süreci nasıl düzenlenirse, bu sorunları aşılacağı eğitim psikolojisinin temel problemleridir.

.

Günümüzde: teknolojik gelişmeler, küreselleşme toplumların ve bireylerin yapılarını çok büyük bir hızla değiştirmektedir. Eski meslekler ve iş imkanları yok olmakta belirsizlik ve sürekli değişim hakim olmaktadır. Bu durumda öğrencinin yeni nitelikler ve beceriler kazanması gerekmektedir. OECD raporları zaten sürekli olarak bu durumu vurgulamaktadır. Bu durum bire bir uygulamada karşılaşılan sorunlara bir örnektir. Böyle bir ortamda öğrencinin yenilik ve hızlı değişimlere tepki verebilmesi, esnek ve işbirlikçi bir yapı geliştirmesi için neler yapılmalı ve eğitim politikaları nasıl geliştirilmelidir? Teknolojiyi aktif olarak kullanmak gerekli ancak tek başına yeterli değildir. Grupla çalışma, problem çözme, eleştirel okuma(özellikle internet ve yapay zeka söz konusu olduğunda bilgi okur yazarlığı) yaratıcı düşünme konusunda yoğun deneyime ihtiyaç vardır. İlginç olan bu beceriler günümüzde talep edilse de 20 yüzyılın başında Dewey, Piaget, Vygotsky tarafından vurgulanmışlardır.

.

İncelenen sorunlar ve Eğitim Psikolojisinin işlevleri, Eğitim Psikolojisinin yapısı itibari ile çok disiplinli ve disiplinler arası bir alan olmasına neden olmaktadır. Öğrenme ve öğretme süreçlerinin geliştirilmesi ve her türlü eğitim ortamına öğrenme niteliğinin artırılması için, Eğitim Psikolojisi alanında araştırmalar yapabilen ve bu araştırmalardan hareketle uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik çözümler bireylerin yetiştirilmesi Türkiye’de öğrenme ve öğretme süreçlerin iyileştirilip geliştirilmesine yardımcı olacaktır.

.

Prof. Dr. Mehmet Ertuğrul UÇAR