SİNEMATERAPİ

Sinema, hem yaratıcı hem de duygusal olarak zengin bir ifade aracı olmasına rağmen psikolojik iyileşme süreçlerinde nadiren kullanılır. Sinematerapi ise filmlerin gücünü terapötik amaçlarla kullanarak bu açığı kapatır. Peki, sinematerapi nedir ve bunu nasıl yapar?

Sinematerapi terimi, ilk olarak Linda Berg-Cross, Pamela Jennings ve Rhoda Baruch (1990) tarafından literatüre kazandırılmıştır. Linda ve arkadaşları çalışmalarında sinematerapiyi, “terapistin seçtiği ticari filmleri danışanların tek başına veya grup hâlinde izlemesini içeren bir tedavi tekniği” olarak tanımlanmışlardır. Sinematerapi, bibliyoterapinin yani kitapla terapinin bir uzantısı olarak kabul edilir. Eğitimli bir uzman eşliğinde yürütülen bu yaklaşımda film karakterleri, hikâyeler ve metaforlar kişinin kendini ifade etme ve değişim sürecini desteklemek için araç olarak kullanılır. Benzer sorunlar yaşayan karakterlerin hikâyeleri üzerinden danışanlar psikolojik ve duygusal güçlükleri görürler. Mesela bağımlılıkla ilgili sorun yaşayan danışana bağımlılıkla ilgili bir film, kayıp yaşamış olan bir danışana yas süreci ile ilgili bir film tavsiye edilir. Filmler katalizör görevi görerek değişim ve farkındalık yaratmada etkili olmaktadır. Bu terapötik yaklaşım, danışanın yaşadığı zorlukları filmlerdeki sahneler yoluyla yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda danışan ile terapist arasındaki iş birliği ve güven ilişkisinin de güçlenmesine katkı sunar. Terapistin temel amacı, danışanın filmdeki karakterlerden biriyle özdeşim kurmasına yardımcı olmaktır. Bu özdeşim sayesinde danışan, kendi duygularını daha kolay fark eder ve anlar; aynı zamanda terapistin de yaşadığı güçlükleri bildiğini ve onu gerçekten anladığını hisseder.

Sinematerapi süreci literatürde dört evre üzerinden açıklanmaktadır (Sharp ve ark., 2002):

1. Özdeşim (Identification)
2. Duygusal Boşalım (Catharsis)
3. İçgörü Geliştirme (Insight)
4. Bütünleştirme (Universalisation)

Sinematerapinin temel amacı, danışanın yaşamına veya deneyimlerine uygun bir film seçmek; danışanın karakterlerle özdeşleşmesini sağlamak, danışanın kendi sorunlarına benzer durumlar yaşayan karakterleri izlemesi, fark etmediği ya da bastırdığı duygularının açığa çıkmasını sağlamaktır. Bu süreç duygusal boşalım (katarsis) yaratarak rahatlama ve içsel arınmaya katkıda bulunur. İçgörü geliştirme aşaması; danışanın sorunları üzerinde içgörü kazanmasına, karakterlerin hatalarından veya doğru seçimlerinden öğrenim elde etmesine ve bu süreç aracılığıyla problem çözmeye yönelik stratejiler geliştirmesine yardımcı olur. Bütünleştirme aşamasında danışan yaşadığı sorunun sadece kendisine ait olmadığını, başkalarının da benzer durumlar yaşayabileceğini fark eder. Böylece yalnızlık ve dışlanmışlık duyguları azalır ve kendi çözüm yollarını görmesi kolaylaşır.

Terapi seanslarında filmleri kullanan terapistler filmlerin danışanlara yaşamlarında önemli değişiklikler yapma cesareti verdiğini; kendilerini geliştirme ve potansiyellerini gerçekleştirme motivasyonu sağladığını belirtmektedir (Martin, 2003). Ayrıca, trajik olaylar yaşamış bireylerin veya ailelerin yaşananlardan sonra toparlanmalarına yardımcı olmakta; gizli travmaları ifade etmelerine olanak tanımakta ve kişiler arası ilişkilerde kendi rollerini fark etmelerini desteklemektedir. Filmler, danışanın yaşam deneyimleri ile film karakterleri ve olay örgüsü arasında köprü kurar. Bu sayede örnek davranış modelleri sunar, ilham ve umut verir, geçmişteki sorunlara yeni çözüm yolları geliştirmeye olanak tanır. Danışan, yalnız olmadığını, başkalarının da benzer zorluklarla karşılaştığını ve sonunda bunların üstesinden geldiğini fark eder.

Sonuç olarak; filmler terapiste gitmeden de bireylerin farkındalık kazanmalarına, farklı bakış açıları geliştirmelerine ve duygusal yüklerinden kurtulmalarına yol açar. Ayrıca sinematerapi yalnızca ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde değil, ruh sağlığı alanındaki profesyonellerin eğitiminde de etkili bir araç olarak kullanılabilmektedir (Dave ve Tandon, 2011).

Kaynaklar:

Berg-Cross, L., Jennings, P. & Baruch, R. (1990). Cinematherapy: Theory and application.Psychotherapy in Private Practice,8(1), 135-156.

Dave, S. & Tandon, K. (2011). Cinemeducation in psychiatry. Advances in Psychiatric Treatment. 17, 301-308.

Martin, P. (2003). Make it reel: Guidelines for therapists.www.movietherapy.com/.

Sharp, C., Smith, J. V. & Cole,. A. (2002). Cinematherapy: Metaphorically promoting therapeutic change. Councelling Psychology Quarterly, 15(2), 269-276.

Yorumlar (0)