Nirvana Sosyal

Anasayfa Künye Danışmanlar Arşiv SonEklenenler Sosyal Bilimler Bilimsel Makaleler Sosyoloji Fikir Yazıları Psikoloji-Sosyal Psikoloji Antropoloji Tarih Eğitim Bilimleri Ekonomi Hukuk Siyaset Bilim Coğrafya İlahiyat-Teoloji Psikolojik Danışma ve Rehberlik Felsefe-Mantık Ontoloji Epistemoloji Etik Estetik Dil Felsefesi Din Felsefesi Bilim Felsefesi Eğitim Felsefesi Yaşam Bilimleri Biyoloji Sağlık Bilimleri Fütüroloji Edebiyat Sinema Müzik Kitap Tanıtımı Haberler Duyurular İletişim
Halit Refiğ Üzerine

Halit Refiğ Üzerine

Sinema 03 Şubat 2023 13:07 - Okunma sayısı: 684

Barış Akkurt

Halit Refiğ Üzerine

1934 yılında İzmir’de doğan Halit Refiğ, 2009 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Sinemacılığı kadar yaşam serüveni de oldukça ilginçtir. Sinemaya dair tezleri ikna edici olsun ya da olmasın; ayrıksı duruşu olan, üretken biridir. Bu nedenle üzerinde durulmayı hak eden bir isimdir.

Ailesi

Yunanistan göçmeni, varlıklı ve kültürlü bir ailenin çocuğudur. Ailesi tekstil imalatı işini Türkiye'ye taşır. Bu iş aile geleneğidir. Ona yönelik beklentiler de bu işi yapması yönündedir. Buna karşın mühendislik eğitimini bırakır. Sinema onun için bir tutkudur.Sinemayla İlişkilenmesi

Sinema tutkusu nedeniyle yapımevlerinde karşılıksız çalışmayı da göze alıyor Refiğ. Sinema eğitimi için bir akrabasının yanına Britanya'ya gidiyor. Ardından Kore Savaşı onun için bir imkâna dönüşüyor. Asker olarak gittiği Kore’de ABD askerleri için kurulan pazardan sinema malzemeleri topluyor. Kore’de ve dönüş yolundaki Seylan'da (Sri Lanka) çekimler yapıyor. 1950'li yıllarda sinema eleştirmeni olarak görünür oluyor. Sinema dergilerinde ve gazetelerde yazıyor. 1960'ların başında kendi filmlerini çekmeye başlıyor.

Bir Sinemacı Olarak Halit Refiğ

Sinema anlayışı nedeniyle Sinematek çevresiyle bir uyuşamama sorunu yaşıyor Refiğ. “Evrensel Sinema” anlayışını savunan Sinematek çevresine karşı “Ulusal Sinema” tezini geliştirmeye çalışıyor. 1964 yılında “Susuz Yaz” filmiyle o ana kadar ulaşılmış en büyük uluslararası başarıyı elde eden Metin Erksan da Sinematek çevresiyle uyuşamayanlardan biridir. Yerli temaların hor görüldüğü düşünülmektedir.

“Ulusal Sinema Kavgası” isimli kitabı 1971 yılında Hareket Yayınları'nca yayınlanır. İslam’ı Anadolucu bir milliyetçilik içerisinde yorumlayan Nurettin Topçu çevresine aittir bu yayınevi. Milli Türk Talebe Birliği’nin (MTTB) düzenlediği sinema sempozyumuna da katılır. Kendisine yakınlık gösteriyor gözüken sağ çevreler, Milliyetçi Cephe (MC) hükümetleri döneminde adını bile anmamıştır.

Ecevit Hükümeti döneminde TRT'ye film yapar. Televizyon tarihinin ilk dizisi kabul edilen “Aşk-ı Memnu” böyle ortaya çıkar. Yine Ecevit Hükümeti'nin desteğiyle “Yorgun Savaşçı”yı TRT için çeker. Bu filmin başına gelmedik kalmaz. 1983 yılında negatifleri bile yakılır. Yine de film, yıllar sonra da olsa, ortaya çıkar. Sırf bu filmin sansür öyküsünü anlatan bir kitap bile vardır (Devlet Yapar Devlet Yakar - Yorgun Savaşçı Olayı - Ömer Serim).

1990'lı yılların sonunda Bülent Ecevit, Kemal Tahir'in “Devlet Ana” isimli romanını filmleştirmesini ister ondan. Osmanlı Devleti'nin kuruluşunun 700. yılı olmasıyla ilgili bir tekliftir. Roman konuya çok uygundur. Romanın telif sorunları nedeniyle gerçekleşemez bu proje.

Sinema Anlayışı ve Düşünsel Kaynakları

Ona göre, sanatsal üretim toplum gerçeğini gözetmeli, halk, sanatçı ve merkezi otorite bir bütünün parçaları olarak görülmelidir. Kendi örneğinde bunun gerçekleşme durumunu kısmen görebilmiştir. Daha çok bürokrasiyle boğuştuğu söylenebilir.

1989 yılında çektiği “Karılar Koğuşu” isimli film bir dönemin bitişidir. Yönetmenliğinin ilk döneminde toplumcu gerçekçi filmler yapmış, ikinci döneminde ulusal sinema tezine uygun filmler çekmeye çalışmış, “Karılar Koğuşu” filminden sonra ise daha içe dönük, kişisel filmler ortaya koymuştur.

Düşünsel kaynaklarına bakıldığında bazı isimler öne çıkar: Freud, Kemal Tahir, Sedad Hakkı Eldem, Adnan Saygun. Burada belirleyici isim Kemal Tahir'dir. Hatta onunla ilgili bir kitabı da vardır (Gerçeğin Değişkenliği /Kemal Tahir). Ona göre, Kemal Tahir salt bir romancı olarak görülemez, bir düşünce insanıdır o. Ruhsal çözümlemelerinde Freudilk gençliğindenbu yana onu etkilemiştir. Sedad Hakkı Eldem'in mimari alanda yapıp ettikleri, Adnan Saygun'un müzik alanında yapıp ettiklerini kendine yakın bulmaktadır.

Ulusal Sinema Kavgası”nda Türk Sineması'nı bir halk sineması olarak tanımlar. Ne Amerikan Sineması gibi sermayeye dayanır ne de Fransız Sineması gibi devlet desteği vardır. Ulusal sinema tezi halk, sanatçı, devlet buluşmasını gerektirir. Devlet sinemaya destek olmalı, yerli olanın önünü açmalıdır.Halkın değerleriyle kavga halinde olunmamalıdır. Özentilikten kaçınmalı, yerli değerlere sahip çıkılmalıdır.Halkın özgüven duygusunu zedelememeli, onu hor görmemelidir. Hatta kişilik bulmasına yardımcı olunmalıdır. Bilge yanlarından öğrenmelidir.

Bitirirken

Halit Refiğ, politik olarak, sinemasında olduğu gibi, yerlici tezler savunur. Bu çerçevede, yeri gelir, yerli söylem vurgusunedeniyle Refah Partisi'ni destekler; yeri gelir Gülen Cemaati’ne sempatisini saklamaz. Politik olarak değişken tercihleri olmuştur.

Sinemacılar kuşağının temsilcisi ustaların (Ömer Lütfi Akad, Memduh Ün, Osman Seden, Atıf Yılmaz) arasında yetişmiştir. İz bırakacak değerli ürünler vermiştir. Orhan Kemal ile de, Vedat Türkali ile de, Kemal Tahir ile de çalışmıştır. Edebiyata yatkındır. “Aşk-ı Memnu”yu da “Vurun Kahpeyi” de filmleştirmiştir. Ulusal ve uluslararası birçok ödül almıştır. Gişe rekorları kıran filmleri olmuştur, ilgi görmeyen filmleri de. Çok nitelikli filmler de yapmıştır; hayata tutunmak, para kazanmakiçin çektiği filmler de olmuştur.

Halit Refiğ, sinema teorisi üzerine kafa yoran bir yönetmendir. Yurt dışında ve yurt içinde, üniversitelerde dersler vermiştir. Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-Tv bölümünün kuruluşuna da katkıları büyüktür.

Yorumlar (1)

Fatih Çelik - 04 Şubat 2023 16:02

Eline sağlık
SON EKLENENLER
ÇOK OKUNANLAR
DAHA ÇOK Sinema
SIR: HAYAL ETMEKTEN KORKMA FİLMİ VE AĞZIMIZDAN ÇIKANIN YAŞANTIMIZA YAPIŞMASI

Sinema18 Eylül 2023 13:24

SIR: HAYAL ETMEKTEN KORKMA FİLMİ VE AĞZIMIZDAN ÇIKANIN YAŞANTIMIZA YAPIŞMASI

To Sir, with Love(Sevgili Öğretmenim)

Sinema10 Eylül 2023 11:47

To Sir, with Love(Sevgili Öğretmenim)

CENNETE YAKIN FİLMİ VE KENDİ ZAMANIMIZIN FARKINDA OLMAK

Sinema25 Ağustos 2023 09:30

CENNETE YAKIN FİLMİ VE KENDİ ZAMANIMIZIN FARKINDA OLMAK

The Miracle Worker (Karanlığın İçinden)

Sinema11 Ağustos 2023 20:16

The Miracle Worker (Karanlığın İçinden)

Madame Hyde( Bayan Hyde)

Sinema12 Temmuz 2023 19:24

Madame Hyde( Bayan Hyde)

Zootopia (Hayvanlar Şehri)

Sinema04 Haziran 2023 15:59

Zootopia (Hayvanlar Şehri)

Laal Singh Chaddha Filmi ve Sağır Kurbağa

Sinema10 Mayıs 2023 20:10

Laal Singh Chaddha Filmi ve Sağır Kurbağa

Bridge to Terabithia (Terabithia Köprüsü )

Sinema07 Mayıs 2023 20:33

Bridge to Terabithia (Terabithia Köprüsü )

The Magician's Elephant (SİHİRBAZIN FİLİ)

Sinema22 Nisan 2023 20:49

The Magician's Elephant (SİHİRBAZIN FİLİ)

RÜYA SATAN ADAM FİLMİ VE HİKÂYELERİMİZİN DEVAMI İÇİN BİZE VİRGÜL GEREK

Sinema09 Nisan 2023 21:41

RÜYA SATAN ADAM FİLMİ VE HİKÂYELERİMİZİN DEVAMI İÇİN BİZE VİRGÜL GEREK