Sessiz Dönem (1896 - 1930'ların Başı)

İlk Gösterim ve Filmler:

Türkiye'de sinema, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde, 1896'da Lumiere Kardeşler'in filmlerinin Yıldız Sarayı'nda ve halka açık gösterimlerle başladı. İlk Türk film çekimleri, Fuat Uzkınay'ın 1914'te çektiği "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı" ile başlamıştır. Bu dönemde genellikle belgesel ve kısa filmler çekildi.

İlk Konulu Filmler:

İlk konulu Türk filmleri, tiyatrocu Weinberg tarafından çekilen "Himmet Ağa'nın İzdivacı" (1916) ve dönemin ünlü tiyatro oyuncusu Sedat Simavi'nin çektiği "Pençe" ve "Casus" (1917) filmleridir. 1919'da Merkez Ordu Sinema Dairesi kuruldu. Bu dönemde belgesel ve haber filmleri ağırlık kazandı. İlk özel film şirketi "Kemal Film" 1922'de kuruldu.

Bu dönem çekilen filmlerde tiyatro etkisi çok güçlüdür. Kadın rollerini genellikle Ermeni ve Rum oyuncular üstlenmiştir (örneğin, Bedia Muvahhit). Filmler sessizdir ve gösterimlerde "oratör" adı verilen anlatıcılar sahne alırdı.

Sesli Filmlere Geçiş ve Tiyatro Ağırlıklı Dönem (1930'lar - 1950'ler)

İlk Sesli Türk Filmleri:

İlk sesli Türk filmi, Muhsin Ertuğrul'un çektiği "İstanbul Sokaklarında" filmidir (1931) . Muhsin Ertuğrul, bu döneme damgasını vurmuş, tiyatro kökenli bir yönetmendir. 1930-1950 yılları arasında çekilen filmlerin büyük çoğunluğu onun eseridir. Filmleri genellikle tiyatrovari, sahne düzeni ve oyunculuk anlayışına sahipti. Konularını çoğunlukla tiyatro oyunlarından, operetlerden ve edebi uyarlamalardan aldı.

Yeşilçam'ın Temelleri:

1948'de "Yerli Film Yapımcıları Meslek Birliği" kuruldu ve yapımcılar film başına destek almaya başladı. Bu, film üretimini teşvik etti.

Ağırlıklı olarak tek kişinin (Muhsin Ertuğrul) hakim olduğu, tiyatro oyuncularının ve tiyatro anlayışının sinemaya egemen olduğu bir dönemdir.

Yeşilçam'ın Altın Çağı (1950'ler - 1970'lerin Sonu)

Bu dönem, Türk sinemasının "fabrikasyon" üretim yaptığı, halkla en yakın bağı kurduğu ve kendi star sistemini yarattığı altın çağıdır.

Toplumsal Değişim ve Sinema:

Köyden kente göç sinemanın ana teması haline geldi. Gecekondu mahalleleri, yoksul ama gururlu gençler, zengin kız-fakir oğlan aşkları, aile dramları popüler konulardı.

Star Sistemi ve Türler:

Türkan Şoray ("Sultan"), Hülya Koçyiğit, Filiz Akın, Müjde Ar; Kartal Tibet, Cüneyt Arkın, Kadir İnanır, İlyas Salman, Kemal Sunal gibi oyuncular büyük yıldızlar oldu. Belirgin türler ortaya çıktı.

Aile Dramları / Melodramlar: Duygusal, acıklı hikayeler.

Yeşilçam Komedileri: Genellikle tövbe ettirme, zengin-fakir ikilemi, toplumsal eleştiri içeren komediler (Kemal Sunal filmleri gibi).

Fantastik / Macera Filmleri:"Kara Murat", "Malkoçoğlu", "Tarkan" serileri.

Western Uyarlamaları: "Kovboy" filmleri.

Sex Komedileri: 1970'lerde oldukça yaygınlaştı.

(Bu dönemde figüran olarak ben de “Bir Araya Gelemeyiz” (Orhan Gencebay-Hülya Koçyiğit), Öyle Osun (Tarık Akan-Müjde Ar),Bizim Kız (Tarık Akan-Gülşen Bubikoğlu), Ne Umduk Ne Bulduk (Aytaç Arman-Gülşen Bubikoğlu), Güneşli Bataklık (Aytaç Arman – Semra Özdamar) Ben Bir Garip Keloğlanım ( Rüştü Asyalı), Aslan Bacanak (Zeki Alasya-Metin Akpınar), Kar Murat Kara Korsana Karşı (Cüneyt Arkın-SevdaKaraca), Nerde Beleş Oraya Yerleş (Behçet Nacar) gibi filmlerde yan oyunculuk yapmıştım. (Bknz.Sinematürk Ali Gençli)

(Devam Edecek)

Yorumlar (0)