Güç temelli terapi (GTT), yaşamda neyin iyi gittiğine ve optimal insan işleyişini sağlayan güçlere odaklanan bir alan oluşturarak sağlığın geliştirilmesine ve önleyici/koruyucu müdahalelere kapı aralayan pozitif psikoterapi modellerinden biridir (Işık vd., 2025).

GTT, insan erdemlerini anlamayı ve bir kişinin yaşam zorlukları ile etkili bir şekilde başa çıkmak için hangi güçlü yönlerini kullandığı sorusuna yanıt vermeyi amaçlar. Bununla birlikte GTT psikolojik danışma sürecinde bireyin yaşamı boyunca kapasite ve varlık geliştirmesi konusunda tasarlanmış teorik ve uygulama çerçevesi sağlar (Benson vd., 1995). GTT’de güçlü yönler, ruhsal hastalıklara karşı tampon görevi görür. Ruhsal sorunlar, güçlü yönler iyi oluşa yönelik tehditlerle başa çıkmak için yetersiz kaldığında ortaya çıkar. Bu bağlamda danışanın hedeflerine ulaşmaya yardımcı olmak için hayatta kalma becerilerini, yeteneklerini, bilgilerini, kaynaklarını ve isteklerini sistematik olarak değerlendirerek psikolojik danışma sürecinde danışanın zayıflıkları veya eksiklikleri gidermeye çalışmak yerine danışanın güçlü yanlarını keşfetmesi ve bu güçlü yanları günlük hayata uygulama becerisi kazanması üzerinde durulur (Işık vd., 2025).

GTT’de her bireyin güçlerini geliştirme, büyüme ve değişim kapasitesi olduğu kabul edilir. Güçlerin gelişimi, bireyin doğuştan getirdiği ve içinde bulunduğu kültürel, sosyal, ekonomik ve politik ortamların etkileşimden etkilenen ve yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bu bağlamda güç temelli terapide danışanlar, kendi hayatlarının “kahraman”larıdır. Psikolojik danışmanlar danışanların kahramanca niteliklerini onurlandırır ve danışanlara başrolü vererek psikolojik danışma ortamında hayatlarını yeniden yazmaya davet eder. Bu süreçte psikolojik danışman danışan odaklıdır ve danışan katılımını teşvik eder (Murphy ve Sparks, 2018).

GTT’nin bir uygulama modeli Wong (2006) tarafından geliştirilmiştir. Wong’a (2006) göre GTT bireyin kendisine ve topluma sürekli fayda sağlayan psikolojik bir süreç olarak tanımlanan karakter güçlerini danışanlarda geliştirmeye dayalı terapötik bir modeldir. Wong’un (2006) modelinde psikolojik danışma süreci dört aşamadan oluşur:

Açıklama Aşaması: Danışanın sahip olduğu karakter güçlerini ortaya çıkarmak ve tanımlamak amacıyla çeşitli ölçekler ya da açı uçlu sorular kullanılır. Örneğin Martin ve Seligman tarafından tanımlanan 24 karakter gücünü kendi özellikleriyle eşleştirmelerini sağlamak amacıyla danışana 24 karakter gücü kartı verilir. Sonrasında danışandan kartları beş kategoriye (5: tamamen bana benziyor, 4: çoğunlukla bana benziyor, 3: biraz benim gibi, 2: bana çok az benziyor, 1: bana benzemiyor) göre kendi özelliklerini düşünerek ayırması istenir (Jones-Smith, 2014).

Zihinde Canlandırma Aşaması: Bu aşamada danışanın, geliştirmek istediği güçlü yönlerinin psikolojik danışma amaçlarına ulaşmada nasıl katkı sağlayacağını düşünmesine odaklanılır. Örneğin danışana “Eğer ………. kişi olursam hedefimi (danışanın amacı) gerçekleştirme olasılığım daha yüksek” gibi cümle tamamlama tekniği kullanarak ya da danışandan “merak karakter gücünü geliştirmiş olsaydın, bana tipik bir gününün nasıl olabileceğini anlatır mısın?” gibi sorular yöneltilir.

Güçlendirme Aşaması: Bu aşamanın amacı danışanın arzu ettiği karakter güçlerini geliştirmesini sağlamaktır. Örneğin danışandan her gün şükran duyduğu beş şeyi listelemesi için haftalık şükran günlüğü tutmasını istenir ya da karmaşık duyguları ifade etmek için resim yapma, boyama veya şiir yazma gibi bir faaliyete katılması desteklenir.

Gelişme Aşaması: Bu son aşamada karakter güçlerini geliştirmenin sürekliliği vurgulanır. Psikolojik danışman ve danışan psikolojik danışma sürecinin gidişatını gözden geçirirler ve danışanın karakter güçlerini geliştirmede kaydettiği ilerleme ve başarı kutlanır. Örneğin mevcut karakter güçlerinden gelecekteki olası zorlukların üstesinden gelmek için yararlanma amacıyla danışana “gelecekte ortaya çıkabilecek benzer bir sorunun üstesinden gelmene hangi karakter güçlerin yardımcı olabilir?” gibi sorular yöneltilir.

Özetle GTT’ye göre her bireyin güçlü karakter özellikleri, pozitif olan ve bilinçli olarak kullanıldığında kendine ve etrafındakilere katkı sağlayan temel düşünce ve davranış kalıpları vardır. Bu bağlamda psikolojik danışma sürecinde danışanın zayıflıkları veya eksiklikleri gidermeye çalışmak yerine danışanın güçlü yanlarını keşfetmesi ve bu güçlü yanları günlük hayata uygulama becerisi kazanması üzerinde durulur. Siz de güçlü yönlerinizi değerlendirmeyi amaçlayan aşağıdaki soruları cevaplandırmaya çalışarak kendinize başka bir perspektiften bakmaya çalışabilirsiniz:

* Sana ne enerji verir?

* Başarılı bir günü anlatın. O günü başarılı kılan neydi?

* Seni özel kılan şeyler neler?

* Başkalarına yardımcı olduğun konular neler?

* Zorlukların üstesinden nasıl geliyorsun?

* Başkalarından duyduğun iltifatlar nelerdir?

Kaynakça

Benson, P. L., Galbraith, J.,& Espeland, P. (1995). What kids need to succeed: Practical ways to raise good kids. Minneapolis, MN: Free Spirit.

Jones-Smith, Elsie. (2014). Strengths-based therapy: connecting theory, practice and skills. SAGE Publications, Inc.

Işık, Ş., Kaynak, Ü. & Üzbe Atalay, N. (2025). Psikolojik Danışmada Güncel Kuramlar 2. Ankara: Pegem akademi.

Murphy, J. & Sparks, J. (2018). Strengths-based therapy distinctive features. Rouledge.

Wong, Y. J. (2006). Strength-Centered Therapy: A social constructionist, virtues-based psychotherapy. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 432, 133-146.

Yorumlar (0)