OKUDUKÇA
Okudukça özgün duyguları, düşünceleri, davranış biçimlerini sergileyen kişilerle buluşuyor; onların, içinde yer aldıkları ilginç olaylara ve yaşantılara tanık olabiliyor insan. Özellikle seçkin, klasikleşmiş yapıtlar, hayranlık, kimi de şaşkınlık uyandıran soluklu nice yaşamları, saatler içinde yaşamamızı sağlıyor. Beynimiz, onun güdümünde de yaşamımız eşsiz olanaklarla zenginleşiyor, onların etkisiyle.
Çoğu kez yüzeysel, kısır, tekdüze olan günlük yaşantılarımıza en kolay ve ucuz yolla anlam, değer, güzellik katıyor seçkin kitaplar ve öbür düzeyli okuma araçları. Kendimizden başka, yakın-uzak insanları zayıf-güçlü, iyi-kötü, değerli-değersiz, çağcıl-çağdışı tüm özellikleriyle tanımamızda etken oluyor okuduklarımız.
Yakın-uzak çevremizdeki insanlar, öbür canlı ve cansız varlıklar, gözümüzde yepyeni anlamlar kazanıyor. Okudukça, yaşamı acı-tatlı tüm gerçekleriyle kavramada bir hayli yol aldığımızı; tüm acılarına karşın, anlamlı bulduğumuzu ayrımsıyoruz. Edindiğimiz o, bir üst duygu ve bilinçle daha sıkı sarılıyoruz yaşama.
Örneğin siz, Yeşil Gece’yi, Huzur’u, Sinekli Bakkal’ı, Yaban’ı, Fahim Bey ve Biz’i, Ekmek Kavgası’nı, Anayurt Oteli’ni, İnce Memet’i, Teneke’yi, Üç Anadolu Efsanesi’ni, Demirciler Çarşısı Cinayeti’ni, Ağrı Dağı Efsanesi’ni, Devlet Ana’yı, Ay Büyürken Uyuyamam’ı, Ölü Deniz’i, Adı Aylin’i, Kalan’ı, Ölmeye Yatmak’ı, Fikrimin İnce Gülü’nü, Parasız Yatılı’yı, Yenişehirde Bir Öğle Vakti’yi, Yalan’ı, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu’yu, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı’nı, İshak’ı, O’yu, Diz Boyu Papatyalar’ı, Uzun Sürmüş Bir Yaz’ı, Gülen Ada’yı, Gurbet Hikâyeleri’ni, Kuyucaklı Yusuf’u, Haritada Bir Nokta’yı, Büyük Gözaltı’nı, Cemo’yu, Memo’yu, Tırpan’ı, Şairin Romanı’nı, Mor’u, Cevdet Bey ve Oğulları’nı… okudunuz mu?
Okuduysanız, her birindeki kendine özgü tat, kesinlikle damağınızdadır hâlâ. Okumayanlara önemle önereceğinizi düşünüyorum, bu yapıtları ve bunların benzerlerini. Sanırım, onların da edinmelerini isteyeceksiniz, bu hazine değerindeki sunum kaynaklarını. Ben de aynı düşüncedeyim; herkes yaşasın istiyorum o eşsiz güzellik ve derinlikteki anlamları.
Peki; örneğin, Genç Verther’in Acıları’nı, Vadideki Zambak’ı, Goriot Baba’yı, Jane Eyre’i, Sefiller’i, Notre Dame’ın Kamburu’nu, Suç ve Ceza’yı, Karamazof Kardeşler’i, Diriliş’i, Savaş ve Barış’ı, Anna Karenina’yı, Bir Delinin Güncesi’ni, Drina Köprüsü’nü, Yasımı Tutacaksın’ı, Pan’ı, Göçebe’yi, Açlık’ı, Silahlara Veda’yı, Martı’yı, Son Yaprak’ı, İzlanda Balıkçısı’nı, Ana’yı, Benim Üniversitelerim’i, Venedikte Ölüm’ü, Martin Eden’i, Beyaz Diş’i, Gazap Üzümleri’ni, Gulliver’in Yolculukları’nı, Pazartesi ya da Salı’yı, Şato’yu, Sokak Kızı’nı, Baraga’nın Devedikenleri’ni, Lady Chatterley’in Sevgilisi’ni, Oğullar ve Sevgililer’i, Durgun Akardı Don’u, Fareler ve İnsanlar’ı, İnci’yi, Döşeğimde Ölürken’i, Kutsal Sığınak’ı, Toprak Ana’yı, Yolları Çatallanan Bahçe’yi, Nuhun Gemisi’ni, Yüzyıllık Yalnızlık’ı okudunuz mu?
Demek okudunuz! Peki; bunları ve değerini çoktan kanıtlamış, bunların benzeri yapıtları, okumamış olanlara da özellikle önerir misiniz? Okuduklarında onlar da kendilerini, okumadan önceki kendilerinden çok farklı, çok zenginleşmiş olarak göreceklerini göğsünüzü gere gere söyleyebilirsiniz değil mi?
Gelelim şiirlere. Örneğin, okuyanların, şu şiirleri çok beğenmiş olduklarını düşünüyorum; okumayanlara da özellikle okumalarını önereceklerini: “Aşkın Aldı Benden Beni”, “Güzel Ne Güzel Olmuşsun”, “İncecikten bir kar yağar”, “Bir Başka Tepeden”, “Ses”; “Havuz”; “Kara Toprak”, “Uzun İnce Bir Yoldayım”; “Han Duvarları”, Çoban Çeşmesi”, “Nerdesin?”, “Kadriye Abla”, “Uçun Kuşlar’”; “Ne İçindeyim Zamanın”, “Gurbet”, “Bingöl Çobanları”, “Denize Hasret”, “Yayla Dumanı”; “Olvido”, “Kar”; “Geçen Dakikalarım”, “Kaldırımlar”, “Aldırma Gönül Aldırma”, “Gün Eksilmesin Penceremden”, “Memleket İsterim”, “Nefes Almak”; “Türküler Dolusu”, “Kızılırmak’”, “Türkçe Katında Yaşamak”, “İstanbul Türküsü”, “Anlatamıyorum”, “Yaban Gülü”; “Nilüfer”, “Solgun Bir Gül Oluyor Dokununca”, “Abdal”, “Rondo”, “Hikâye”, “Dünya Şarkısı”, “Dünyanın Bütün Çiçekleri”, “Küçük İstasyonlarda Akasya Ağaçları”, “Bir Şarkı Söyle Yavrum”, “Pay”, “Türkiyem”, “Büyük Gurbetçi”, “Hasretinden Prangalar Eskittim”, “Anadolu”, “Dayı Bey”, “İnfılak”, “Ben Sana Mecburum”, “Rahatı Kaçan Ağaç”, “Sevgi Yarın”, “Üvercinka”, “Öğle Üstü”; “Şiirin Deniz Kıyısı’ndaki Sesi”, “Kestim Kara Saçlarımı”, “Nazım Nazım”, “Ölüm ve Zaman”, “Adıyla Başlarım Onun”, “O Eski Bir Güvercindi”, “Bir Gün Mutlaka”, “Her Şey Şiirdir”, “Mavi Serçe ve Kardan Adam”, “İçimden Şu Zalim Şüpheyi Kaldır Ya Sen Gel”, “Bir Yalnız Nar Ağacı”, “Salkım Söğüt”, “Memleketimden İnsan Manzaraları” “Senelerce senelerce evveldi/ Bir deniz ülkesinde/ Yaşayan bir kız vardı, bileceksiniz/ İsmi Annabell Lee,/ Hiçbir şey düşünmezdi sevilmekten/ Sevmekten başka beni.” diye başlayan Poe’nun Anday çevirisi olan şiiri.
Okuma ürünleri bunlar mıdır yalnızca? Elbette, “Hayır!” Hem yapıtları anılan şair ve yazarların hem de burada adı anılmamış olanlardan birçok şair ve yazarın çok değerli öykü, roman ve şiirleri vardır. Roman, öykü ve şiir dışında gezi yazıları, röportajlar, oyunlar, denemeler, inceleme yazıları, eleştiri yazıları, bilimsel çalışma ürünleri gibi daha pek çok türde okuma ürünleri var elbette.
Ömür sınırlı, okunacak kitaplar çok! Bu durumda, seçerek okumaktan ve olanak ölçüsünde kendimize çok okuma olanağı yaratmaktan başka çare de yok!

Rasim BAKIRCIOĞLU